ربع قرن دوستی با "گابو" GABO

ربع قرن دوستي با “ گابو ”

نوشته :خوآن  لوئيس سِبريان*

ترجمه : رامين مولايي

 

“ از كساني كه صحبت هاي من كسل شان مي كند و مايل به ترك سالن هستند ، عاجزانه تقاضا مي كنم هنگام خروج سروصدا نكنند تا آنها كه خوابند ،بيدار نشوند”!

من اين تقاضا را بارها از زبان گابريل گارسيا ماركز شنيده ام ، عبارتي كه هربار سبب انفجار خنده و تهييج شنوندگان مي شود . اواين درخواست را در پايان يك دوره سخنراني راجع به فرهنگ آمريكاي لاتين در مادريد هم تكرار كرد و ناگهان صداي كف زدن ها و غريو تشويق حاضرين فضا را پركرد.اما چند صباح قبل مردم اين گونه صحبت...

ادامه نوشته

روزنامه قدس(21 خرداد 86)

تازه چه خوانده ايد؟ با رامين مولايي/ مترجم ؛ دو رمان كوتاه و خواندني

 

در ستون «تازه چه خوانده ايد؟» اين هفته به سراغ يكي از مترجمان كودك و نوجوان رفته ايم تا از او بپرسيم كه آخرين كتاب و البته بهترين كتاب داستاني كه خوانده است چه بوده تا آن را براي ما معرفي كند.




«رامين مولايي»، 42 سال دارد، در تهران به دنيا آمده و به كار ترجمه مي پردازد.
اكثر ترجمه هايي كه اين مترجم انجام داده، ترجمه از زبان اسپانيايي است. «مولايي» تا به حال كتابهاي زيادي براي گروه سني كودك و نوجوان ترجمه كرده است.
«راز آواز» اثر گوستابورولدان، «صداي گمشده»، «پايان واقعي زيباي خفته» و «مسافر قاچاق كشتي اوليس» سه اثر از آناماريا ماتوته، «نقاش و خرگوش هاي سفيد» اثر جانت و ليبيومارزوت،«نامه هايي به يك نويسنده جوان» اثر ماريا بارگاس يوسا و ... آثاري است كه اين نويسنده آنها را ترجمه كرده است.
مولايي براي ستون «تازه چه خوانده ايد؟» اين هفته سه كتاب خوب به ما معرفي مي كند؛ دو رمان كوتاه خارجي و يك مجموعه شعر خارجي:
اولين كتابي كه البته آن را دوسال پيش خوانده ام، اما به نظرم بسيار زيبا و جذاب است يك رمان كوتاه است به نام «كوه خدا». اين كتاب را «اري دلوكا» كه يك نويسنده ايتاليايي است نوشته و آقاي مهدي سحابي آن را ترجمه كرده است.
* داستان «كوه خدا» چيست؟
** «كوه خدا» ماجراي پسركي 13 ساله و در آستانه بلوغ است كه درس را رها كرده و در مغازه نجاري شاگردي مي كند. داستان بيشتر حول محور ارتباطي كه پسرك با آدم ها و شخصيتهاي ديگر داستان برقرارمي كند شكل مي گيرد كه البته اين ظاهر داستان است. «اري دلوكا» خواسته با استفاده از اين بستر، رشد و نمو و جواني پسرك داستان و اجتماع آن زمان ايتاليا كه مربوط به سالهاي بعد از جنگ جهاني دوم است را به تصوير بكشد.
* كتاب بعدي كه مي خواستيد معرفي كنيد، چه بود؟
** كتاب بعدي هم يك رمان كوتاه است به نام «موسيوابراهيم و گل هاي آسمان». اين كتاب را «اريك امانوئل اشميت» كه يك نويسنده آلماني تبار فرانسوي است نوشته و حميد كريم خاني آن را ترجمه كرده است.
* داستان اين كتاب چيست؟
** شخصيت اصلي اين داستان هم پسركي، 13 ساله است. شخصيت نوجوان كتاب، غير مسلمان است كه با موسيو ابراهيم كه مغازه دار محله پسرك است و يك مسلمان فرانسوي هم هست، ارتباطي دوستانه برقرار مي كند.نويسنده، اين ارتباط دوستانه را با توجه به هم دين نبودن دو شخصيت، بسيار لطيف و قشنگ نشان داده.
مسلماً «اشميت» خواسته با اين فضا سازي به نوعي روي آوردن جامعه غرب را به عرفان اسلامي نشان دهد كه البته در اين كار موفق شده است.
* آقاي مولايي در اين دو كتاب چه نكات جذابي وجود داشته كه بعد از دوسال از خواندنشان هنوز در ذهن شما به ياد مانده است؟
** سبك نوشتاري هر دو نويسنده مرا شگفت زده كرد. هر دو نويسنده، اين داستانها را فوق العاده نوشته اند. من با «دلوكا» آشنا بودم، اما اثر ترجمه ايراني از اين نويسنده نخوانده بودم. وقتي اين اثر «دلوكا» و همچنين اثر «امانوئل اشميت» را خواندم، ديدم اين دو نويسنده زباني بسيار ساده، روان و بي پيرايه دارند.
در داستانهاي آنها اصلاً از بازيهاي زباني كه متأسفانه در رمان امروز فارسي به وفور ديده مي شود ( و من نمي دانم از كجا آمده) خبري نيست.داستانها ساده و البته بسيار عميق و تأثير گذار نوشته شده اند. فكر مي كنم موجز نويسي، زيبا نويسي و احاطه اين دو نويسنده بر كاركردهاي زبان، مهم ترين ويژگي هاي اين دوكتاب است.
* و مجموعه شعري كه خوانده ايد، چه بود؟
** مجموعه شعري از آدونيس به ترجمه حميد كريم خاني كه «لمس روشنايي» نام دارد. اين كتاب هم به نظرم بسيار زيبا است و فكر مي كنم هر كس كه اهل شعر و شاعري است، بايد اين كتاب را بخواند.
* زمانيان

معرفي" مسافر قاچاق كشتي اوليس" روزنامه قدس

نگاهي به كتاب «مسافر قاچاق كشتي اوليس» نوشته آناماريا توته و ترجمه رامين مولايي؛
قايق راني در اتاقك زير شيرواني

 

* عباسعلي سپاهي يونسي

«مسافر قاچاق كشتي اوليس»، اين نام براي شما تداعي كننده چه اتفاقهايي است؟ حتماً شما هم مثل من ابتدا به اين فكر



مي كنيد كه مسافري قاچاق وارد يك كشتي مي شود، كشتي حركت مي كند و بعد هم باقي ماجراها، گير افتادن مسافر قاچاق و...
اما همين ابتدا بگويم كه نه از اين خبرها نيست ... بگذاريد ابتدا كمي از نويسنده و مترجم اثر حرف بزنم. «آناماريا ماتوته» به بانوي ادبيات اسپانيا مشهور است و اين يعني جديتر شدن كتاب «مسافر قاچاق كشتي اوليس». ماتوته، آن گونه كه مترجم در معرفي او نوشته است اكنون در 80 سالگي و ساكن بارسلوناست و همچنان به خلق آثار ادبي خود ادامه مي دهد. پيش از اين، از «ماتوته» كتابهاي «پايان واقعي زيباي خفته» «صداي گمشده»، «پائولينا» و... به چاپ رسيده است.
«ماتوته» براي كتابهايش جوايز متعددي را گرفته كه از آن ميان مي توان به «جايزه ملي ادبيات كودك و نوجوان اسپانيا»، «منتقدان»، «پلانتا» و... اشاره كرد.
اما درباره رامين مولايي مترجم كتاب: او از زبان اسپانيايي ترجمه مي كند، چهل و دو سال دارد و پيش از اين «صداي گمشده»، «پايان واقعي زيباي خفته»، «رافائل آلبرتي شاعر دريا، مردم و آزادي»، «راز آواز»، «نامه هايي به يك نويسنده جوان»، «نقاش و خرگوش هاي سفيد» و... را ترجمه كرده است.«مسافر قاچاق كشتي اوليس»، حكايت دلدادگي ها و خيال پردازيهاي كودكانه پسري است كه روز و شب را با انديشه رسيدن به دريا و رفتن به دورها و دورترها سپري مي كند.شبي از شبها و پشت درخانه سه خواهر كه به همراه مستخدمان خود در خانه اجداديشان زندگي مي كنند، سبدي پيدا مي شود كه كودكي در آن پيچيده شده و در شالي گل دار آرام خوابيده است. سه خواهر تصميم مي گيرند كودك كه اسم «خوخو» را برايش انتخاب مي كنند، تربيت كنند. هر كدام البته به سليقه خود!
اتلوينا گفت: تاريخدان بزرگي مي شود.
لئوكاديا گفت: مثل يك شاهزاده متين و باوقار مي شود.
مانوئليتا گفت: چه مزخرفاتي! او يك كشاورز نمونه مي شود و به كارهاي مزرعه رسيدگي مي كند. درست مانند پدر بزرگ، پدر و خود من و گرنه براي چه از او نگهداري كنيم؟مگر ديوانه ايم!؟
«خو خو» اما در انديشه ديگري است. هر چند از هر كدام از خواهرها چيزي مي آموزد اما بيشتر، در خيال بزرگ شدن و رفتن و جستجو كردن و خطر كردنهاي مرد سالارانه است. اتاق زير شيرواني خانه سه خواهر، قلمرو او مي شود و او كه درباره دريا نوردي و سفرهاي دور و دراز فراوان كتاب خوانده، اتاق زير شيرواني را براي خود چون كشتي مي سازد و در خيالهاي كودكانه خود بر آن سوار مي شود و در درياهاي طوفاني مي راند و پيش مي رود. روزي از روزها بر حسب اتفاق با يك زنداني فراري برخورد مي كند و او كه سربازان در جستجويش هر خانه اي را مي گردند به قلمرو خود پناه مي دهد و در درمان او مي كوشد به اميد روزي كه پيرمرد يا «مسافر قاچاق» بهبود يابد و «خوخو» به همراه او كه خود را دريا نورد معرفي كرده، به سفرهاي دور و دراز برود، اما پايان ماجرا اين گونه نيست.
پيرمرد در روز فرار پسرك را تنها مي گذارد و بر آن است كه تنها بگريزد اما به خاطر مشكل پيش آمده براي پسرك، برمي گردد، او را به خانه مي رساند و خود به دست سربازها دستگير مي شود. او نامه اي براي پسرك مي نويسد و خود را دزدي معرفي مي كند كه به او دروغ گفته است و... .
ماتوته در «مسافر قاچاق...» با قلمي قدرتمند و شيوا دست خواننده اش را مي گيرد و او را لحظه به لحظه پيش مي برد. براي اين كه خواننده اش را هر لحظه بيشتر با خود همراه كند در جزء به جزء عناصر موجود در صحنه داستانش تأمل مي كند و از آنها نيز مي نويسد: «حمام خانه با لگن فلزي بزرگي كه روي چهار پايه كنده كاري شده از چوب بلوط و سنگهاي سرخي با رگه هاي سبز كه روي آنها كار گذاشته شده بود و آينه بيضي شكل پر از لكه هاي آب و چربي...».
او همچنين مي كوشد تا با خلق فضاهايي شاعرانه، بر جذابيت داستانش بيفزايد:
«... صداي فروريختن قطره هاي باران را بر شاخ و برگ درختان مي شنيد. دو پروانه دور فانوس پرواز مي كردند و او خودش را كاملاَ خوشبخت احساس مي كرد.»
ماتوته پس از مقدمه اي مي كوشد خواننده اش را براي ورود به جريان اصلي ماجرا آماده كند و اين تصميم از حمام شروع مي شود و تشبيه وان حمام به كشتي و...
«خوخو» كودك خيال پردازي است كه گاه دن كيشو وار به سمت دشمنانش حمله مي برد: «مزرعه گندم، سپاهي طلايي و پرزرق و برق بود كه «خوخو» و لشكرش با شمشيرهايي آخته، به قلب آن يورش مي بردند و در ميان فريادهاي خشمناك دهقانان، آنان را از هم جدا مي كنند... گاه هم اين جنگ در بيشه دور دست سپيدارها در مي گرفت».
او اما در عين حال با همه خيال پردازيهايش خيلي زودتر از آن چه فكر كني براي بزرگ شدن آماده مي شود و در اين راه با طبيعت هم به مبارزه برمي خيزد: ...«پس از تلاشها و شكستهاي فراوان موفق شده بود با نيهاي بلندي كه از ساحل رودخانه كنده بود و چند ملافه كهنه، بادبان كشتي اش را از پنجره كوچك روي شيرواني، آويزان كند، اما چند روز بعد باد شديدي بادبان را از بالا تا پايين پاره كرد. خوخو دور از چشم اهل خانه در گوشه باغ به تلخي اشك مي ريخت ولي او پسر كوشايي بود و دوباره بادبان ديگري ساخت، اين بار خيلي بهتر و مقاوم تر از اولي...».
اين توضيحات خواننده را آماده مي كند تا در پايان داستان با واقعيت ماجرا همچون قهرمان اصلي كتاب كنار بيايد. آن گاه كه او از سفر به سرزمينها و درياهاي دور بازمانده است. پيرمرد زنداني يا به قول پسر «مسافر قاچاق» كه خوخو براي بهبودش از هيچ كمكي دريغ نكرده بود، دزد و دروغگو از كار در مي آيد و پسر نارو خورده باقي مي ماند. نارو از دست كسي كه او را رفيق واقعي خود مي دانست و به او اطمينان پيدا كرده بود. تصاوير كتاب اگر چه بدون رنگند اما آن گونه كار شده اند كه بتوانند به بهتر درك شدن كتاب كمك كنند و بهترين تصوير را مي توان در صفحه 77 كتاب آن جا كه «خوخو» براي اولين بار فانوس به دست در انباري سرد و تاريك با زنداني فراري برخورد مي كند، ديده تصويرگر در اين صحنه از داستان چهره زنداني فراري را نكشيده است:
«... ناگهان در ماشين باز شد و كسي از آن بيرون آمد. خوخو نتوانست قدمي به عقب بردارد. او مردي قد بلند بود كه چون صورتش از حلقه روشنايي فانوس بيرون بود، ديده نمي شد».
اين توصيف به علاوه تصويري بدون چهره مرد، باعث تخيل بيشتر خواننده مي شود. او چهره مرد را نمي بيند اما با حركتهايي كه از او مي بيند، هر چه بيشتر از او تصويري ترسناك مجسم مي كند و اين يعني توانايي تصويرگري كتاب كه نشان از دقت نويسنده و تصويرگر دارد زيرا معمولاً چهره ها مي توانند تا حدودي معرف شخصيت ها نيز باشند. نويسنده وتصويرگر، چهره شخصيت دوم كتاب خود را نشان نمي دهند تا مخاطب خود به تصويري ذهني از اين شخصيت دست يابد و البته در ادامه داستان نويسنده و تصويرگر به اصلاح يا تأييد اين ذهنيت برمي خيزند. سرانجام كتاب اما، خود حكايتي ديگر است: خوخو «اوليس»، مسافر قاچاق، ماركوپولو و... را از ياد برد. چرا بايد فكرش را با آنها سرگرم كند؟
هيچ كدام از آنها، چيز فوق العاده اي نداشتند. من همان اول گفتم كه اين فقط داستان پسركي ست كه ناگهان در روزي زيبا و به يادماندني، براي خودش «مردي شد!»
بگذاريد در پايان اين نوشته به نكته اي اشاره كنم كه بي شك شما هم با آن موافق خواهيد بود. يك اثر ترجمه زماني مي تواند براي خواننده جذاب باشد كه نخست موضوعي خواندني داشته و نويسنده در پرداخت موضوع موفق عمل كرده باشد و دوم اينكه كتاب، به دست مترجمي بيفتد كه آن را با دقت ترجمه نمايد و اين اتفاق در «مسافر قاچاق كشتي اوليس» افتاده.
رامين مولايي كه پيش از اين از او دو ترجمه خوب خوانده بودم، به خوبي توانسته از عهده اين مهم سربلند بيرون بيايد. او با قلمي روان، كار را ترجمه كرده و ترجمه پاكيزه و صميمي اش، به كار شخصيت بخشيده است.
«مسافر قاچاق كشتي اوليس» در شكل و شمايلي شيك و تميز از لحاظ صفحه آرايي به همت نشر ايران بان و نشر قطره در 173 صفحه به چاپ رسيده است.